TINGKATAN 3:TANAH DAN SUMBERNYA

BAB 6

Mineral Yang Terdapat Di Dalam Kerak Bumi

Mineral adalah unsur semulajadi (natural element) atau sebatian(compound) yang terdapat di dalam kerak Bumi (Earth's crust).

Mineral mempunyai komposisi dan struktur kristal tertentu. Contoh-contoh mineral adalah calcite, feldspar, kuarza (quartz), mika (mica), marmar (marble) dan silikat (silicate).

Hanya unsur yang tidak aktif sahaja boleh wujud secara bebas dalam kerak Bumi. Sementara itu, unsur-unsur aktif akan bertindak balas dengan unsur-unsur lain bagi membentuk sebatian tertentu.

Unsur-unsur semula jadi yang biasanya ditemui di dalam kerak Bumi adalah emas (gold), perak (silver), platinum, raksa (mercury) dan arsenik (arsenic).

Jadual di bawah menunjukkan peratusan unsur-unsur mineral yang terdapat dalam kerak Bumi.

Unsur	% mengikut berat
Oksigen	46.6
Silikon	27.7
Aluminium	8.1
Besi / Ferum	5.0
Kalsium	3.6
Sodium	2.8
Potassium	2.6
Magnesium	2.1
Titanium	0.4
Hidrogen / Karbon	0.14

Peratusan unsur di dalam kerak bumi.

Hampir 75% daripada berat mineral di dalam kerak Bumi adalah terdiri daripada unsur-unsur oksigen dan silikon. Oleh itu, mineral silikat (silicate minerals) yang mengandungi oksigen dan unsur-unsur silikon membentuk jumlah yang terbesar. Contoh mineral silikat adalah termasuk kuarza, feldspar, mika dan tanah liat.

Mineral yang tidak mengandungi unsur silikon dikenali sebagai mineral bukan silikat (non-silicate minerals). Contoh mineral bukan silikat adalah calcite, dolomit (dolomite), magnetit (magnetite) dan bijih besi (hematite).

Unsur-unsur bukan logam yang lain seperti oksigen, sulfur dan karbon biasanya wujud dalam bentuk sebatian seperti oksida (oxides), sulfida (sulphides) dankarbonat (carbonates).

Unsur-unsur yang kurang aktif bergabung dengan oksigen dan sulfur untuk membentuk oksida dan sulfida seperti oksida besi, aluminium oksida, plumbum sulfida dan besi sulfida.

Sulfida bertindak balas dengan oksigen untuk membentuk sulfat. Sebaliknya, oksida akan bertukar ke karbonat apabila bertindak balas dengan air dan karbon dioksida.

Oksida logam (metal oxide) adalah sebatian yang mengandungi logam dan oksigen.

Jadual di bawah menunjukkan beberapa contoh sebatian mineral yang ditemui di dalam kerak Bumi.

Jenis mineral	Contoh	Nama kimia	Unsur
Oksida (oxide)	Bauksit (bauxite)	Aluminium oksida	Aluminium dan oksigen
	Hematit (hematite)	Besi oksida	Besi dan oksigen
	Magnetit (magnetite)	Magnesium oksida	Magnesium dan oksigen
	Cassiterite	Timah oksida	Timah dan oksigen
Sulfida (sulphide)	Galena	Plumbum sulfida	Plumbum dan sulfur
	Pirit (pyrite)	Besi sulfida	Besi dan sulfur
	Chalcocite	Kuprum sulfida	Kuprum dan sulfur
	Blende	Zink sulfida	Zink dan sulfur
Karbonat (carbonate)	Marmar (calcite)	Kalsium karbonat	Kalsium, karbon dan oksigen
	Magnesit (magnesite)	Magnesium karbonat	Magnesium, karbon dan oksigen
	Dolomit (dolomite)	Magnesium karbonat	Magnesium, karbon dan oksigen
	Malachite	Kuprum karbonat	Kuprum, karbon dan oksigen

Contoh sebatian mineral yang ditemui di dalam kerak Bumi.

Mineral yang berlainan mempunyai ciri-ciri yang berbeza. Mineral memiliki ciri-ciri yang berbeza dari segi:

1. Kekerasan (hardness).
2. Keterlarutan dalam air (solubility in water).
3. Reaksi kepada haba dan kesannya (reaction to heat and its effect).

Kuarza dan calcite adalah mineral Bumi yang biasa ditemui
di dalam batu-batan di seluruh dunia.